2005 yılını geride bırakmaya hazırlandığımız şu günlerde
hafızanızdaki bilgileri güncellemek ister misiniz? Hergün
bir kategoriden 2005 yılında ait olayları gün gün sizlerin
bilgisine sunuyoruz. Bugün, dünyada genel olarak neler
yaşandığını paylaşıyoruz. Yarın ise 2005 yılında ülkemizle
bazı ülkeler arasında neler yaşandığını aktaracağız.
OCAK-MART
Irak, 2005 yılında da dünya gündeminde ilk sırada yer
alırken, 30 Ocak'ta, 50 yıl aradan sonra ilk kez yapılan çok
partili seçimin galibi Şiiler oldu.
2005 yılının ilk çeyreğinde ayrıca, Filistin'de Yaser
Arafat'ın 11
Kasım 2004'te ölümünün ardından yapılan devlet başkanlığı
seçimini
kazanan Mahmud Abbas, görevine başladı. Şarm el Şeyh
zirvesinde bir
araya gelen Abbas ve İsrail Başbakanı Ariel Şaron,
''birbirlerine
karşı tüm askeri faaliyetlere ve şiddet eylemlerine son
verecekleri''
beyanatında bulundular.
Lübnan'ın eski Başbakanı Refik Hariri'nin, başkent Beyrut'ta
düzenlenen saldırıda hayatını kaybettiği bu dönemde,
Kırgızistan'da
gösteriler düzenleyen muhalefet güçleri, başkent Bişkek'te
devlet
başkanlığı ve hükümet binalarını ele geçirerek, Devlet
Başkanı Askar
Akayev iktidarını devirdi.
2005 yılının ilk çeyreğinde dikkati çeken belli başlı
olaylar
şöyle:
-OCAK-
6 Ocak: Dünya liderleri, Güney Asya'da yaklaşık 217 binden
fazla
kişinin öldüğü ya da kaybolduğu 26 Aralık 2004'teki deprem
ve tsunami
felaketinin yaralarını sarmak üzere, Endonezya'nın başkenti
Cakarta'da
''Tsunami Zirvesi''nde bir araya geldi.
9 Ocak: Sudan Devlet Başkan Yardımcısı Ali Osman Muhammed
Taha ile
ülkenin güneyindeki en büyük isyancı grup olan Sudan Halk
Kurtuluş
Hareketi'nin (SPLM) lideri John Garang, barış görüşmelerinin
yürütüldüğü Kenya'nın başkenti Nairobi'de, Sudan'ın
güneyinde 21
yıldır süren ve 2 milyondan fazla insanın ölümüne neden olan
iç savaşı
sona erdiren barış anlaşmasını törenle imzaladı.
10 Ocak: İsrail parlamentosu, Başbakan Ariel Şaron'un Likud
Partisi ile muhalefetteki İşçi Partisi'nin kurduğu yeni
koalisyon
hükümetini onayladı.
10 Ocak: Küba hükümeti, AB üyesi ülkelerle ilişkilerini
normalleştirmeyi kararlaştırdı. 31 Ocak'ta 2003'ten bu yana
Küba'ya
siyasi yaptırımlar uygulayan AB, yaptırımları 6 ay askıya
aldı.
14 Ocak: Avrupa Uzay Ajansı'na (ESA) ait Huygens sondası,
Satürn'ün gizemli uydusu Titan'a inişe geçti.
15 Ocak: Filistin'in efsanevi lideri Yaser Arafat'in 11
Kasım
2004'te hayatını kaybetmesinin ardından ülkede 9 Ocak'ta
yapılan
devlet başkanlığı seçiminde oyların yüzde 62.32'sini alan
Mahmud
Abbas, yemin ederek göreve başladı. Başbakanlığa Ahmed
Kurey'i getiren
Abbas, İsrail'e karşılıklı ateşkes ve nihai barış anlaşması
çağrısında
bulundu. 23 Ocak'ta başlıca Filistinli silahlı gruplar,
İsrail ile
şartlı geçici ateşkese hazır olduklarını açıkladı.
15 Ocak: Amerikalı yedek asker Charles Graner, Irak'ın
başkenti
Bağdat'taki Ebu Garib cezaevinde Iraklı mahkum ve
tutuklulara kötü
muamele etmekten suçlu bulundu.
17 Ocak: Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi eski
genel
sekreterlerinden Zhao Ziyang öldü. ''Reformcu'' olarak
bilinen Zhao,
1989 yılındaki Tiananmen olayları sırasında askeri
müdahaleye karşı
çıktığı için görevden alınmıştı. Zhao, 1989 yılından bu yana
ev
hapsinde tutuluyordu.
20 Ocak: İkinci kez başkan seçilen ABD Başkanı George Bush,
yemin
ederek resmen göreve başladı.
24 Ocak: Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko göreve
başladıktan
bir gün sonra, yakın müttefiki Yulia Timoşenko'yu
başbakanlık görevine
atadı. ''Turuncu Devrim'' ile iktidara gelen Yuşçenko,
Timoşenko'yu, 8
Eylül'de yolsuzluk iddialarının yönetim içinde bölünmelere
yol açması
üzerine görevden aldı.
29 Ocak: Çin'den 55 yıl aradan sonra ilk defa Tayvan'a uçak
seferi
düzenlendi.
30 Ocak: Irak'ta 50 yıldır ilk kez çok partili seçimler
yapıldı.
Sünniler seçimi boykot etti. Seçimin galibi Şiiler oldu.
Celal
Talabani, ülkenin ilk Kürt devlet başkanı seçildi. Şii
İbrahim Caferi
de başbakan oldu.
31 Ocak: 33 yaşındaki Katolik Robert McCartney, Belfast'ta
bir
barda 70'ten fazla kişinin önünde İrlanda Cumhuriyetçi
Ordusu (IRA)
militanları tarafından bıçaklanarak öldürüldü.
İRA, McCartney'nin öldürülmesine karıştıkları gerekçesiyle
yapılan
iç soruşturmanın ardından, ikisi ''üst düzey'' üç üyenin
ilişkisinin
kesilmesine karar verdi. 3 Haziran'da bir kişi, cinayetle
suçlandı.
-ŞUBAT-
1 Şubat: Nepal Kralı Gyanendra, hükümeti feshederek,
yönetimi 3
yıl süresince üstlendiğini açıkladı.
8 Şubat: Mısır'ın ev sahipliğinde, İsrail ve Filistinli
yetkilileri bir araya getiren ''Şarm El Şeyh Zirvesi''
başladı.
İsrail Başbakanı Ariel Şaron ile Filistin Devlet Başkanı
Mahmud
Abbas, Ortadoğu barış görüşmelerini yeniden canlandıracak
zirvede,
''birbirlerine karşı tüm askeri faaliyetlere ve şiddet
eylemlerine son
verecekleri'' beyanatında bulundular.
Zirveye, Şaron ve Abbas'ın yanı sıra Mısır Cumhurbaşkanı
Hüsnü
Mübarek ve Ürdün Kralı Abdullah katıldı.
10 Şubat: Suudi Arabistan'da kısmi yerel seçimler yapıldı.
Yalnızca erkeklerin oy kullandığı seçimlerin ikinci ve
üçüncü turları
mart ve nisanda yapıldı. Dışişleri Bakanı Prens Suud el
Faysal, bir
sonraki seçimlerde kadınlara oy hakkı verilebileceğini
söyledi.
10 Şubat: Kuzey Kore, nükleer silahlara sahip olduğunu ve
nükleer
programıyla ilgili olarak sürdürülen altılı görüşmeleri
askıya
aldığını açıkladı.
10 Şubat: Pulitzer ödüllü Amerikalı oyun yazarı Arthur
Miller
öldü.
13 Şubat: Sırbistan Devlet Başkanı Boris Tadiç, iki günlük
ziyaret
için Kosova'ya gitti. 1999 yılından bu yana BM tarafından
idare
edilen Kosova'yı ilk kez en üst düzeyde bir Sırbistan
görevlisi
ziyaret etmiş oldu.
14 Şubat: Lübnan'ın 60 yaşındaki eski Başbakanı Refik
Hariri,
başkent Beyrut'ta düzenlenen saldırıda hayatını kaybetti. 28
Şubat'ta
Lübnan'ın Suriye yanlısı Başbakanı Ömer Karame, hükümetinin
istifasını
sundu. Hariri suikastını araştıran BM Soruşturma Komisyonu
Başkanı
Detlev Mehlis, 20 Ekim'de hazırladığı raporu, BM Genel
Sekreteri Kofi
Annan'a sundu. Raporda, Hariri'nin Suriye ve Lübnan
istihbarat
servislerinin dikkatlice hazırladıkları bir terörist eylem
neticesinde
suikasta kurban gittiği belirtildi.
Mehlis, 12 Aralık'ta konuya ilişkin ikinci raporunda,
suikastın
arkasında Suriye istihbarat servislerinin olduğunu kaydetti.
14 Şubat: Çin'in kuzeydoğusundaki maden ocağında meydana
gelen
patlamada 213 kişi öldü.
15 Şubat: Brezilya'da İşçi Partisi'nden Luis Inacio Lula da
Silva,
beklenmedik bir şekilde oyların çoğunluğunu alarak devlet
başkanı
seçildi.
20 Şubat: Portekiz'de yapılan erken seçimlerde ilk kez
Sosyalist
Partisi mutlak çoğunluğu kazandı. Jose Socrates, başbakan
oldu.
22 Şubat: İran'ın güneydoğusundaki Zarand bölgesinde Richter
ölçeğine göre 6.4 büyüklüğünde deprem meydana geldi.
Depremde, 612
kişi öldü, 1400 kişi yaralandı.
27 Şubat: Rusya ve İran, nükleer yakıt atığı iadesi
anlaşmasını
imzaladı. İran'ın alacağı nükleer yakıtın, Rusya'nın
yardımıyla inşa
edilen Buşehr nükleer santralinde kullanılacağı belirtildi.
27 Şubat: Bugüne kadar Türkiye dahil 57 ülkenin taraf olduğu
Birleşmiş Milletler (BM) Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi,
yürürlüğe
girdi. Her yıl 5 milyon insanın ölümüne ve 200 milyar
dolarlık maddi
zarara yol açan tütün ve tütün ürünleri kullanımına yönelik
çeşitli
kısıtlamalar öngören sözleşmenin, dünyanın başta gelen
önlenebilir
hastalıklarını aşağı çekmeyi hedeflediği belirtildi.
28 Şubat: Irak'ın Hille kentinde 118 kişinin ölümüne neden
olan
bomba yüklü araçla düzenlenen intihar saldırısı, son 2 yılın
en kanlı
saldırılarından oldu. Saldırıyı, Ebu Musab Zerkavi'nin
lideri olduğu,
El Kaide'nin Irak kanadı olarak bilinen ''El Kaide Irak
Cihad Örgütü''
üstlendi.
-MART-
1 Mart: Uruguay'da devlet başkanlığı görevine Tabare Vazquez
getirildi. Vazquez, devlet başkanlığına getirilen ilk sol
görüşlü kişi
oldu.
4 Mart: Irak'ta kaçırılan İtalyan gazeteci Giuliana Sgrena,
serbest bırakıldıktan kısa süre sonra, Amerikan güçlerinin
açtığı
ateşle omzundan yaralandı. Açılan ateşte gazetecinin serbest
bırakılması çalışmalarında yer alan ve kendisine refakat
etmekte olan
İtalyan Askeri İstihbarat Teşkilatı (SISMI) elemanı Nicola
Calipari
öldü.
8 Mart: Ayrılıkçı Çeçenlerin lideri Aslan Maşadov, bir
çatışmada
Rus güvenlik güçleri tarafından öldürüldü.
10 Mart: Kosova'nın istifa eden Başbakanı Ramuş Haradinay,
eski
Yugoslavya'daki savaş suçları için Hollanda'nın Lahey
kentinde kurulan
mahkeme tarafından 9 Mart'ta kendisine resmen iletilen suç
bildirisinin ardından, eşi Anita ile birlikte Lahey'e gitti.
12 Mart: Hong Kong lideri Tung Chii-hwa'nın istifasından
sonra,
Donald Tsang vekaleten görevi devraldı. Tung, İngiliz
sömürgesi Hong
Kong'un yönetiminin 1997'de Çin'e devredilmesinden sonra,
Pekin
tarafından bölgenin idari amirliğine seçilen ilk kişi
olmuştu.
19 Mart: Katar'ın başkenti Doha'da bir tiyatro oyununun
sergilendiği İngiliz okulunun yakınında düzenlenen saldırıda
bir
İngiliz hayatını kaybetti. Saldırıyı düzenleyen Mısırlı
intihar
eylemcisi de öldü.
24 Mart: Kırgızistan'da gösteriler düzenleyen muhalefet
güçleri,
başkent Bişkek'te devlet başkanlığı ve hükümet binalarını
ele
geçirerek, Devlet Başkanı Askar Akayev iktidarını devirdi.
28 Mart: Endonezya'nın Sumatra adası açıklarında Richter
ölçeğine
göre 8.7 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Deprem ve
tsunamide
900'den fazla kişi hayatını kaybetti.
31 Mart: Dünya Bankası başkanlığına Amerikalı Paul Wolfowitz
geldi.
31 Mart: ABD'de ailesinin verdiği mücadeleye rağmen beslenme
borusu mahkeme kararıyla çekilen 41 yaşındaki Floridalı
Terri Schiavo
öldü.
NİSAN-HAZİRAN
Katolik dünyasının ruhani lideri Papa 2. Jean-Paul'ün 2
Nisan'da ölümü üzerine, Alman Joseph Ratzinger, 16.
Benediktus adıyla yeni papa oldu.
2005 yılının ikinci çeyreğinde, KKTC'de cumhurbaşkanlığı
seçimini
Mehmet Ali Talat kazandı. Irak'ta Celal Talabani, İran'da
Mahmud
Ahmedinejad devlet başkanlığına seçildi.
Azeri petrolünü Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştırması
amaçlanan Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattına ilk petrolün
törenle
verilmesi, Fransa ve Hollanda'da yapılan referandumlarda AB
Anayasasına ''hayır'' sonucu çıkması, Lübnan'daki Suriye
askerlerinin
bu ülkeden ayrılması, bu dönemdeki önemli gelişmeler
arasında yer
aldı.
2005 yılının ikinci çeyreğinde meydana gelen belli başlı
olaylar
şöyle:
-NİSAN-
2 Nisan: Katolik dünyasının ruhani önderi Papa 2. Jean-Paul,
84
yaşında öldü. 26 yıl papalık yapan Polonyalı din adamı, tüm
dünyadan
200 liderin ve bir milyon kişinin katıldığı cenaze töreniyle
8
Nisan'da, Aziz Petrus Bazilikası'nın zemininin alt kesiminde
yer alan,
Papalara ait gömütlükte defnedildi. 19 Nisan'da Alman Joseph
Ratzinger, 16. Benediktus adıyla 265. papa seçildi.
3-4 Nisan: İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi'nin merkez sağ
koalisyon hükümeti, yerel seçimlerde yenilgiye uğradı. 20
Nisan'da
hükümeti dağılan, ancak yeniden hükümeti kurmakla
görevlendirilen
Berlusconi, 28 Nisan'da yeni hükümetini kurarak
parlamentodan güvenoyu
aldı.
6 Nisan: Celal Talabani, Irak Devlet Başkanlığı'na seçildi.
Irak'ın tarihinde ilk kez bir Kürt lider devlet başkanı
oldu. Ertesi
gün İbrahim Caferi başbakanlık görevine getirildi.
6 Nisan: Monaco Prensi 3. Rainier, 81 yaşında öldü.
Rainier'nin 55
yıl hüküm sürdüğü Monaco'nun yeni prensi oğlu 2. Albert
oldu.
7 Nisan: Hindistan ve Pakistan'ın Keşmir bölgeleri arasında
58 yıl
aradan sonra ilk otobüs seferleri düzenlendi. Hindistan ve
Pakistan'ın
1947'de İngiltere'den bağımsız olmasından kısa süre sonra
Keşmir
bölgesi iki ülke arasında bölünmüştü. Nükleer güce sahip bu
iki ülke
arasında, ikisi Keşmir yüzünden 3 kez savaş çıkmıştı. 16
Nisan'da
Pakistan Devlet başkanı Pervez Müşerref Hindistan'a gitti.
İki gün
sonra Hindistan ile Pakistan, barış sürecinin geri dönülemez
olduğunu
belirterek, Keşmir'i bölen sınır olan ateşkes hattını açmak
için bir
dizi tedbir alma konusunda anlaştılar.
9 Nisan: Japon hükümeti, Çin ve Güney Kore'nin eleştiri
oklarına
hedef olan tarih kitabına yeşil ışık yaktı. Çin'deki Japonya
karşıtı
protesto gösterilerinin şiddet eylemine dönüşmesi sonucu,
iki ülke
arasında uzun süren bir diplomatik kriz yaşandı.
17 Nisan: KKTC Başbakanı Mehmet Ali Talat, Rauf Denktaş'ın
yerine
cumhurbaşkanı seçildi.
22 Nisan: El Kaide terör örgütü aleyhine Avrupa'da açılmış
olan en
büyük dava, İspanya'nın başkenti Madrid'de görülmeye
başlandı.
İspanya'da terör hücresi kurmayla ve 11 Eylül saldırılarıyla
ilgili
suçlanan 24 kişinin yargılandığı dava sonucu, 26 Eylül'de
''Ebu
Dahdah'' diye bilinen Eddin Bereket Yarkas 27 yıl hapis
cezasına
çarptırıldı.
25 Nisan: Romanya ve Bulgaristan AB'ye katılım anlaşmasını
imzaladı. İki ülke, 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren AB üyesi
olacak.
25 Nisan: Japonya'nın Amagasaki kentinde bir tren raydan
çıktı. 90
kişi öldü, 456 kişi yaralandı. Kaza, ülkede son 40 yılın en
büyük tren
kazası olarak tarihe geçti.
26 Nisan: Lübnan'da 29 yıldır bulunan Suriye askerlerinin
son
birliği de sınırı geçerek, bu ülkeden ayrıldı. Lübnan'daki
iç savaşın
ardından Suriye 1976 yılında bu ülkeye barış gücü askerleri
yerleştirmiş, 1990'da savaş bittikten sonra da 40 bin
civarında asker
bu topraklarda kalmıştı. Lübnan'da daha önce 14 bin
civarında Suriye
askeri bulunuyordu.
27 Nisan: Dünyanın en büyük yolcu uçağı olan Airbus 380, ilk
deneme uçuşunu başarıyla yaparak havacılık tarihine geçti.
-MAYIS-
4 Mayıs: El Kaide'nin ''3 numarası'' olarak bilinen Ebu
Faraj,
Pakistan'da yakalandı. Ebu Faraj'ın yakalanması, Pakistan
İçişleri
Bakanlığı tarafından, ''El Kaide'nin belinin kırılması''
olarak
yorumlandı.
5 Mayıs: İngiltere'de Başbakan Tony Blair'in İşçi Partisi,
seçimleri kazandı ve Blair, üst üste üçüncü kez başbakanlık
koltuğuna
oturdu. Blair, bunu başaran ilk İşçi Partisi lideri olara
tarihe
geçti.
11 Mayıs: ABD'nin, terör zanlılarını tuttuğu Guantanamo
üssünde,
sorgu memurlarının Kur'an-ı Kerim'e hakaret ettikleri
iddiası üzerine
Afganistan'da başlayan ve Pakistan'da devam eden
gösterilerde 15 kişi
öldü.
12-13 Mayıs: Özbekistan'ın Andican kentinde silahlı bir grup
ile
hükümet güçleri arasında çıkan şiddet olaylarında, görgü
tanıklarına
göre 500 ila 1000 arası, Özbek hükümetine göre 183 kişi
hayatını
kaybetti.
16 Mayıs: Kuveytli kadınlar, seçme ve seçilme hakkına
kavuştu.
Haziran ayında Masume El Mübarek isimli kadın politikacıya,
planlamadan sorumlu devlet bakanlığı görevi verildi.
25 Mayıs: Azeri petrolünü Türkiye üzerinden dünya pazarına
ulaştırması amaçlanan Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattına
ilk
petrol, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Azerbaycan
Cumhurbaşkanı
İlham Aliyev, Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili ve
Kazakistan
Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in katıldığı törenle
verildi.
29 Mayıs: Fransa'da AB Anayasası için düzenlenen
referandumdan
yaklaşık yüzde 55 ''hayır'' oyu çıktı. 31 Mayıs'ta Dominique
de
Villepin, Jean-Pierre Raffarin'in yerine başbakanlığa
getirildi.
Fransızların anayasayı reddetmesinin ardından Hollandalılar
da 1
Haziran'daki referandumda yüzde 61 ile anayasayı reddetti.
31 Mayıs: Rus milyarder Mihail Hodorkovski, yolsuzluk ve
vergi
kaçakçılığından 9 yıl hapse mahkum edildi. Yukos petrol
şirketinin
eski başkanı ve Rusya'nın en zengin işadamlarından
Hodorkovski, 25
Ekim 2003'te tutuklanmış ve Yukos'un hisselerine el
konulmuştu.
-HAZİRAN-
6 Haziran: Bolivya'da 2 hafta süren toplumsal hareketlilik
sonucu,
20 aydır görevde bulunan Devlet Başkanı Carlos Mesa istifa
etti.
7 Haziran: Macaristan'da sağcı muhalefetin adayı Laszlo
Solyom,
parlamento tarafından cumhurbaşkanı seçildi.
11 Haziran: Irak'ta kaçırılan ve 157 gün rehin tutulan
Fransız
gazeteci Florence Aubenas ile Iraklı rehberi Hüseyin Hanun
serbest
bırakıldı.
14 Haziran: Arjantin Yüksek Mahkemesi, 1976-1983
yıllarındaki
askeri yönetim sırasında suç işleyen askeri yetkililerin
yargılanmasını önleyen yasaların anayasaya aykırı olduğuna
karar
vererek, 1986 yılında kabul edilen ve 'Kirli Savaş'' dönemi
olarak
adlandırılan askeri yönetim döneminde sol görüşlü kişileri
kaçıran,
işkence eden ve öldüren yüzlerce askeri görevli hakkında
soruşturma
açılmasını önleyen iki yasayı feshetti.
18 Haziran: AB'de, 2007-2013 bütçesi konusundaki anlaşmazlık
yüzünden tarihinin en ciddi krizlerinden biri patlak verdi.
21 Haziran: Filistin lideri Mahmud Abbas ile İsrail
Başbakanı
Ariel Şaron'un tarihi zirvesinde, İsrail'in bütün
gelişmeleri
Filistinlilerin güvenlik alanındaki çabalarına endekslemesi
yüzünden
bir anlaşma sağlanamadı.
21 Haziran: Vietnam Başbakanı Phan Van Khai'nin Beyaz
Saray'a
yaptığı tarihi ziyaret, Vietnam Savaşı'ndan 30 yıl sonra iki
ülke
arasındaki ilişkilerin normalleşmesi olarak değerlendirildi.
23 Haziran: Meksika'da Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu
(EZLN)
silahlı mücadeleye son verdi.
24 Haziran: Aşırı muhafazakar Mahmud Ahmedinejad, en büyük
rakibi
Haşimi El Rafsancani'yi, seçimlerin ikinci turunda hezimete
uğratarak
İran Cumhurbaşkanı seçildi.
Göreve gelir gelmez sert açıklamalar yapan Ahmedinejad, 26
Ekim'de
İsrail'in ''haritadan silinmesi'' gerektiğini söyledi. İran
Cumhurbaşkanı, İsrail hakkındaki sert açıklamalarına 9 ve 14
Aralık'ta
da devam ederek, Yahudi soykırımının, ''İsrail'i İslam
dünyasının
merkezinde yaratmak için Avrupa tarafından üretilen bir
efsane''
olduğunu iddia etti.
28 Haziran: Afganistan'ın doğusunda düşman ateşiyle
düşürülen
helikopterdeki 16 Amerikan askeri öldü.
TEMMUZ-EYLÜL
Londra'da iki hafta arayla düzenlenen saldırılar, 2005
yılının üçüncü çeyreğine damgasını vurdu.
Irak'ta saldırıların devam ettiği bu dönemde ayrıca, İrlanda
Cumhuriyetçi Ordusu (IRA) 35 yıllık silahlı mücadelesinden
vazgeçti,
İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un planı uyarınca Yahudi
yerleşimciler
Gazze Şeridi'ndeki 21, Batı Şeria'da da 4 yerleşim yerini
terk etti,
İsrail birlikleri de 38 yıllık işgalden sonra Gazze
Şeridi'nden
ayrıldı, kasırgalarda binlerce kişi öldü.
2005 yılının üçüncü çeyreğinde dikkati çeken belli başlı
olaylar
şöyle:
-TEMMUZ-
4 Temmuz: İspanya'da aylar süren tartışmaların ardından
eşcinsel
evliliğe onay veren yasa yürürlüğe girdi. Böylece İspanya,
Belçika ve
Hollanda'nın ardından eşcinsel evliliğe yasallık veren
üçüncü ülke
oldu. 20 Temmuz'da Kanada ve 5 Aralık'ta İngiltere de
İspanya örneğini
izledi.
6 Temmuz: Uluslararası Olimpiyat Komitesi, 2012 Yaz
Olimpiyat
Oyunları'na ev sahipliği yapacak kentin Londra olduğunu
açıkladı.
6 Temmuz: New York Times gazetesinin muhabiri Judith Miller,
Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı'nın (CIA) bir ajanının
kimliğinin
(Valerie Plame) basına sızdırılmasıyla ilgili soruşturmada
kaynağını
açıklamayı reddetti ve 85 gün hapis cezasına çarptırıldı.
Irak lideri Saddam Hüseyin'in Afrika ülkesi Nijer üzerinden
nükleer silah elde etmeye çalıştığını düşünen ABD yönetimi,
Plame'in
kocası olan eski büyükelçi Joseph Wilson'ı, durumu
soruşturmak üzere
bu ülkeye gönderdi.
Bush yönetiminin Irak savaşının gerekçelerinden biri olarak
kullandığı bu iddianın aslının olmadığını belirleyen Wilson,
bu durumu
ABD medyasına açıklayınca, Beyaz Saray çok zor durumda
kalmıştı. Bunun
üzerine bazı Beyaz Saray yetkilileri, Wilson'dan intikam
almak için,
eski büyükelçinin CIA'de ajan olarak çalışan eşinin
kimliğini
gazetelere sızdırmıştı.
7 Temmuz: Londra'da 3 metroya ve 1 otobüse intihar saldırısı
düzenlendi. El Kaide'nin üstlendiği ve intihar
komandolarının dışında
52 kişinin öldüğü saldırılardan sonra, 21 Temmuz'da ikinci
dalga
saldırılar meydana geldi. Bu saldırılarda can kaybı olmadı.
22
Temmuz'da polis, saldırı düzenlemeye hazırlandığı sanılan
Brezilyalı
Jean Charles de Menezes'i haksız yere öldürdü. 28 Temmuz'da
Londra
Emniyet Müdürü Ian Blair hakkında soruşturma açıldı.
17 Temmuz: Endonezya hükümeti ile Açe'deki isyancılar, 15
bin
dolayında insanın öldüğü 30 yıllık çatışmaya son veren barış
anlaşmasına vardı. Anlaşma, 15 Ağustos'ta Helsinki'de
imzalandı.
17 Temmuz: İspanya'da, Guadalajara'da çıkan yangında 11
gönüllü
itfaiyeci hayatını kaybetti.
19 Temmuz: Haziran ayında yapılan seçimlerin ardından
Lübnan'da
hükümet kuruldu. Bu hükümette ilk kez, ABD tarafından terör
örgütü
kabul edilen Şii Hizbullah örgütünün bir üyesi yer aldı.
23 Temmuz: Mısır'ın Şarm El Şeyh beldesindeki bir dizi
saldırıda,
20'si yabancı 68 kişi hayatını kaybetti. Aralarında El
Kaide'ye bağlı
bir örgütün de bulunduğu 3 örgüt saldırıları üstlendi.
24 Temmuz: Gine Bissau'da, ''Nino'' lakaplı bağımsız aday
eski
devlet başkanı Joao Bernardo Vieira, iktidarın adayını
yenerek başkan
oldu.
25 Temmuz: Hindistan'da, Bombay ve bölgesini etkileyen tufan
binden fazla insanın ölümüne yol açtı.
28 Temmuz: 2003'teki Columbia kazasından sonra ilk kez
göreve
çıkan Amerikan uzay aracı Discovery, Uluslararası Uzay
İstasyonu'na
kenetlendi.
3 Ağustos'ta astronotlardan Stephen Robinson, termik kalkanı
tamir
etmek amacıyla uzaya çıktı. 28 Temmuz: İrlanda Cumhuriyetçi
Ordusu
(IRA), 35 yıllık silahlı mücadelesinden vazgeçti ve
İrlanda'nın
birleşmesi için demokratik yollar islemeyi taahhüt etti.
30 Temmuz: Sudan'ın güneyindeki lider John Garang bir
helikopter
kazasında öldü. Ölümün resmen ilan edilmesinin ardından
şiddetli
çatışmalar patlak verdi. Ağustos'ta Garang'ın yerine Salva
Kiir geldi.
-AĞUSTOS-
1 Ağustos: Suudi Arabistan Kralı Fahd, uzun bir hastalık
dönemi ve
23 yıllık iktidarın ardından, 84 yaşında hayatını kaybetti.
Yerine
1955'ten bu yana fiilen krallığı yöneten 82 yaşındaki
veliaht Prens
Abdullah Bin Abdülaziz geçti. Savunma Bakanı Sultan Bin
Abdülaziz ise
veliaht prens oldu.
3 Ağustos: Moritanya'da, Albay Ely Uld Muhammed Vall
yönetimindeki
Adalet ve Demokrasi için Askeri Komite iktidarı ele geçirdi.
8 Ağustos: İran, İsfahan'daki nükleer faaliyetlerine yeniden
başlayacağını duyurdu. Bunun ardından Almanya, Fransa ve
İngiltere ile
İran arasındaki müzakereler kesildi. 24 Eylül'de ise
Uluslararası Atom
Enerjisi Kurumu (UAEK), İran dosyasını BM Güvenlik
Konseyi'ne
gönderilmesine olanak sağlayan kararı kabul etti.
11 Ağustos: Pakistan, nükleer başlık taşıma kapasiteli ilk
füzesini denedi. Böylece Pakistan çok belirgin noktaları
hedef
alabilen bu tür füze yapabilen ülkeler safına katıldı.
12 Ağustos: Ayrılıkçı Tamil Kaplanları örgütüne karşı sert
tutumu
ile tanınan Sri Lanka Dışişleri Bakanı Lakshman öldürüldü.
Bunun
üzerine ülkede olağanüstü hal ilan edildi.
14 Ağustos: 121 kişinin bulunduğu, Boeing 737 tipi Rum
kesimi
yolcu uçağı, Atina yakınlarında düştü. Bundan 2 gün sonra da
152 yolcu
taşıyan Kolombiya uçağı, Venezuela'nın kuzeybatısında düştü.
15-23 Ağustos: İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un planı
uyarınca
Yahudi yerleşimciler Gazze Şeridi'ndeki 21, Batı Şeria'da da
4
yerleşim yerini terk etti. 12 Eylül'de ise İsrail
birlikleri, 38
yıllık işgalden sonra Gazze Şeridi'nden ayrıldı.
15 Ağustos: Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP), 2'inci
Simeon
Ulusal Hareketi ile üyelerinin çoğunluğunu Türklerin
oluşturduğu Hak
ve Özgürlükler Hareketi, 25 Haziran'daki genel seçimlerden
sonra
başlayan hükümet kurma çalışmaları sonucunda koalisyon
oluşturdu. BSP
Genel Başkanı Sergey Stanişev başbakan oldu.
17 Ağustos: Bangladeş'te hemen hemen eşzamanlı 434 saldırı
düzenlendi, 2 kişi öldü, 100 kişi yaralandı.
19 Ağustos: Burundi'de parlamento, çoğunluktaki Hutu etnik
grubunun eski isyancı lideri Pierre Nkurunziza'yı devlet
başkanı
seçti. 1993'ten bu yana düzenlenen ilk başkanlık seçimi için
başka
kimse aday olmamıştı.
29 Ağustos: Katrina kasırgası ABD'nin güneyini vurdu, 1200
kişi
öldü, çok büyük maddi hasar meydana geldi. Kentlerin su
altında
kalmasına yol açan kasırga yüzünden on binlerce kişi güvenli
bölgelere
kaçtı. 5 Ekim'de ise Stan tropikal tayfunu Meksika, Salvador
ve
Guatemala'yı vurdu ve 2 bin kişinin ölümüne yol açtı.
31 Ağustos: Irak'ın başkenti Bağdat'ta bir köprü üzerinde
çıkan
izdiham, çoğu Şii hacı adayı bin kişinin ölümüne yol açtı.
31 Ağustos: Ağustos ortasında kaydedilen aşırı yağışların
ardından
gelen seller, Avrupa'da 70'ten fazla kişinin ölümüne yol
açtı.
Romanya'da 24 kişi bu yüzden hayatını kaybetti.
-EYLÜL-
3 Eylül: Arnavutluk'ta eski devlet başkanı Sali Berişa
başbakan
oldu.
5 Eylül: Endonezya'da Mandala havayolu şirketine ait Boeing
737-200 tipi uçak, Sumatra'nın kuzeyinde düştü, 150 kişi
öldü.
7 Eylül: Mısır'da 24 yıldır iktidarda bulunan Hüsnü Mübarek,
düzenlenen ilk çok partili seçimlerde oyların yüzde
88.6'sını alarak
yeniden cumhurbaşkanı oldu.
11 Eylül: Japonya'da Başbakan Juniçiro Koizumi'nin Demokrat
Liberal Parti'si seçimlerde ezici galibiyet kazandı.
12 Eylül: Norveç'te Jens Stoltenberg'in İşçi Partisi ve sol
müttefikleri seçimi kazandı. 17 Ekim'de Stoltenberg birçok
kadının yer
aldığı hükümetini sundu.
14-16 Eylül: BM, 60. yaşını tarihin en büyük zirvesiyle
kutladı.
14 Eylül: Bağdat'ta El Kaide'nin üstlendiği bir dizi
saldırıda, en
az 128 kişi öldü. El Zerkavi grubu, Şiilere karşı savaş ilan
etti ve
bu topluma yönelik saldırılarına yoğunluk verdi. 30 Eylül'de
Balad'da
99 kişinin öldüğü üçlü saldırıyı da bu örgüt üstlendi.
18 Eylül: Afganistan'da 1969'dan bu yana ilk parlamento
seçimleri
yapıldı.
29 Eylül: Cezayirliler, 1992'den bu yana 150 binden fazla
kişinin
ölümüne yol açan siyasi içerikli şiddet olaylarına son
vermeyi
amaçlayan ''Ulusal Uzlaşma ve Barış Sözleşmesi''ni
referandumla kabul
etti.
Sözleşme çerçevesinde, silahlarını bırakanlardan, terörizmi
desteklemek suçundan aranan ve gıyaplarında mahkum olanlara
kadar
birçok radikal dinciye karşı yasal kovuşturma sona erecek,
ancak
katliam, tecavüz ve halka açık yerlerde bombalı saldırılara
karışmış
olanlar hariç tutulacak.
29 Eylül: BM, kuş gribi salgınıyla mücadele için, İngiliz
David
Nabarro'yu koordinatör atadı. Nabarro, Dünya Sağlık
Örgütü'nün en
önemli uzmanlarından biri olarak tanınıyor. Nabarro, insana
bulaşması
halinde 150 milyon kişinin ölümüne yol açabilecek salgınla
mücadele
için dünya çapında bir strateji belirlenmesinin acil
olduğunu
belirtiyor.
EKİM-ARALIK
Pakistan'da meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki deprem, 73 bin
kişinin ölümüne, 77 bin kişinin yaralanmasına ve 3 milyon
kişinin evsiz kalmasına yol açtı. Deprem,
Hindistan'da da 1300 kişinin ölümüne ve 5 bin kişinin
yaralanmasına neden oldu.
Bu dönemde, Irak'ta anayasa taslağı, halk oylamasında kabul
edildi, Duceil katliamından sorumlu tutulan Saddam
Hüseyin'in
yargılanmasına başlandı, Iraklılar, anayasanın kabulünden
sonra
düzenlenen ilk parlamento seçimleri için sandık başına
gitti,
Afganistan parlamentosu ilk kez toplandı.
2005 yılının son çeyreğinde dikkati çeken belli başlı
olaylar
şöyle:
-EKİM-
3 Ekim: Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'nin Başsavcısı
Carla
del Ponte, Hırvatistan'ın mahkemeyle tam işbirliği yaptığını
açıklayarak, AB'nin bu ülkeyle üyelik müzakerelerine
başlamasına yeşil
ışık yaktı.
7 Ekim: Hiroşima'dan 60 yıl sonra ve Kuzey Kore ile İran'ın
nükleer silah sorunu hala gündemi işgal ederken, Nobel Barış
Ödülü,
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ve Başkanı Muhammed
Baradei'ye verildi.
8 Ekim: Keşmir bölgesi ve Pakistan'ın kuzeyinde Richter
ölçeğine
göre 7.6 büyüklüğünde meydana gelen deprem, Pakistan'da 73
bin kişinin
ölümüne, 77 bin kişinin yaralanmasına ve 3 milyon kişinin
evsiz
kalmasına yol açtı. Deprem, Hindistan'da 1300 kişinin
ölümüne ve 5 bin
kişinin yaralanmasına neden oldu.
10 Ekim: Savaş suçlusu olarak aranan Ratko Mladiç
yakalanamamasına
rağmen, AB ile Sırbistan-Karadağ arasında bu ülkenin birlik
ile
bütünleşme sürecine yönelik resmi müzakereler başlatıldı.
15 Ekim: Sünnilerce Irak'ın bölünmesine yol açacağı
gerekçesiyle
reddedilen anayasa taslağı, halk oylamasında yüzde 78 oy
oranıyla
kabul edildi. Bağdat'ta 19 Ekim'de Duceil katliamından
(1982'de 143
Şiinin öldürülmesi) sorumlu tutulan Saddam Hüseyin'in
yargılanmasına
başlandı. Devrik devlet başkanı ve 7 zanlı suçsuz
olduklarını
açıkladılar.
21 Ekim: 2002'deki darbe girişiminden bu yana büyük bir
krizden
geçmekte olan Fildişi Sahili'nde, Afrika Birliği'nin
iktidarın yeni
bir başbakana devredilmesi ve Devlet Başkanı Laurent
Gbagbo'nun
görevde kalması kararı, BM tarafından da yinelendi. 30
Ekim'de
yapılması öngörülen devlet başkanlığı töreni, barış
sürecinin devam
etmemesi ve tarafların anlaşmazlığından ötürü yeni bir tarih
belirlenmeden ertelendi. 4 Aralık'ta Charles Konan Bany,
geçiş dönemi
için başbakan olarak atandı.
23 Ekim: Polonya'da, muhafazakar Katolik Lech Kaczynski
(yüzde
54.04), liberal Donald Tusk'un (yüzde 45.96) karşısında
devlet
başkanlığı seçimlerini kazandı. Muhafazakar Kazimierz
Marcinkiewicz
hükümeti 10 Kasım'da güvenoyu aldı.
25 Ekim: İki askerin ölümüyle ABD'nin Irak'taki kayıpları 2
bine
ulaştı.
27 Ekim: BM'nin 1996 ve 2003 arasında Irak için uyguladığı
''petrol karşılığı gıda'' programındaki yolsuzlukları
soruşturmakla
görevli Volcker komisyonunun son raporu yayımlandı. Raporda,
skandala
60'dan fazla ülkeden 2200'den fazla şirketin karıştığı
belirtildi.
27 Ekim: Paris'in banliyösünde polisten kaçan iki gencin
kazayla
ölümü, tüm ülkeye yayılan şiddet olaylarına neden oldu. 27
Ekim'den 17
Kasım'a kadar 9 binden fazla araç yakıldı, 3 bin kişi
tutuklandı, 126
polis ve jandarma yaralandı. 8 Kasım'da hükümet üç ay
sürecek
olağanüstü hal ilan etti.
29 Ekim: Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de iki pazaryeri
ve bir
otobüse düzenlenen üç saldırıda 66 kişi öldü ve 220'den
fazla kişi
yaralandı. Saldırılar, şimdiye dek adı pek duyulmamış ve
Hint polisine
göre Laşkar-ı Taybe'ye yakın İslami Devrim Grubu'nca
üstlenildi,
Laşkar-ı Taybe saldırılarla ilgisi olduğu iddialarını
yalanladı.
-KASIM-
8 Kasım: Liberya'da ikinci turda devlet başkanlığına seçilen
Ellen
Johnson Sirleaf, Afrika'daki ilk kadın devlet başkanı oldu.
9 Kasım: Ürdün'ün başkenti Amman'da lüks bir otele
düzenlenen üçlü
saldırıda, 16'sı yabancı 60 kişi hayatını kaybetti. Ürdün'ü
şimdiye
dek vuran bu en büyük saldırılar, Kral Abdullah'ın Amerikan
yanlısı
politikasına ve İsrail ile ilişkisine karşı çıkan Irak'taki
El Kaide
örgütünün lideri Ebu Musab Zerkavi tarafından üstlenildi.
9 Kasım/7 Aralık: Mısır'da Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in
Ulusal
Demokrat Partisi genel seçimlerden zaferle ayrıldı. Seçime
katılamayan, ancak hoşgörü gösterilen Müslüman Kardeşler
örgütünün
bağımsız üyeleri, tarihi başarı gösterdiler. Seçimlere
şiddet olayları
da damgasını vurdu.
14 ve 16 Kasım: Afganistan'da, ikisi Kabil'de, biri
Kandahar'da
olmak üzere 3 canlı bombayla saldırılar düzenlendi. 10
kişinin ölümüne
yol açan üçlü saldırılar, Taliban tarafından üstlenildi.
16 Kasım: BM tarafından düzenlenen Bilgi Toplumu zirvesi
Tunus'ta
yapıldı. İnsan hakları grupları, toplantının Tunus'ta
yapılmasını, bu
ülkenin özellikle internet ve siyasi özgürlükler üzerinde
baskı
uyguladığı gerekçesiyle eleştirdiler.
17 Kasım: Sri Lanka'da, seçimleri kazanan ulusal solcu
Başbakan
Mahinda Rajapakse, Chandrika Kumaratunga'dan devlet
başkanlığı
görevini devraldı. Tamil azınlığın boykot ettiği seçimlere
şiddet
bulaştı.
18 Kasım: ABD'nin mahkumlarla baş başa görüşmesine izin
vermediği
BM, Küba'daki Guantanamo üssüne gitmekten vazgeçti.
22 Kasım: Almanya'da başbakan seçilen muhafazakar Angela
Merkel,
bu ülkenin ilk kadın başbakanı ve 2. Dünya Savaşı'ndan sonra
hükümet
başkanlığına seçilen en genç kişi oldu.
23 Kasım: Şili'de yeniden tutuklanan eski diktatör Augusto
Pinochet, vergi kaçakçılığı ve 1975'teki Colombo Operasyonu
sırasında
muhaliflerin öldürülmesi soruşturması çerçevesinde insan
hakları
ihlaliyle suçlandı. 1973 ve 1990 arasında 3 bin kişinin
ölümü veya
kaybından sorumlu tutulan Pinochet, 70'li yıllarda
muhaliflerin
öldürülmesi için Güney Amerika diktatörlerinin anlaşma planı
olan
Condor Operasyonu soruşturmasından 15 Eylül'de serbest
bırakılmıştı.
25 Kasım: Irak'ın kuzeyinde bir Alman arkeolog ile bir
Iraklı
şoför kaçırıldı. Ertesi gün iki Kanadalı, bir İngiliz ve bir
Amerikalı, 5 Aralık'ta bir Fransız kaçırıldı. Irak'ta rehin
ya da
kayıp 40 kadar yabancı bulunuyor.
25 Kasım: İsrail'in eylülde çekilmesinden beri kapalı olan,
Mısır
ile Gazze Şeridi arasındaki Refah sınır kapısı yeniden
açıldı.
25 Kasım: Senegal adaleti, Belçika'nın, 10 gün tutuklu
kaldıktan
sonra serbest kalan eski Çad Devlet Başkanı Hissene
Habre'nin iade
edilmesi talebi konusunda görevsizlik kararı verdi.
Senegal'de 15
yıldır sürgünde bulunan Habre, iktidarda bulunduğu süre
zarfında geniş
insan hakları ihlallerine neden olduğu suçlamasıyla
yargılamak isteyen
Belçika'nın yayımladığı kırmızı bültenle 15 Kasım'da
tutuklanmıştı.
27 Kasım: 1992'de Rio'da başlatılan ve 1997'de Kyoto'da
sürdürülen
sürecin devamı konusunda anlaşmaya varmayı amaçlayan BM
İklim
Konferansı Montreal'da başladı.
27 Kasım: Honduras'da, muhalefetteki sağcı Liberal Parti
adayı
Manuel Zelaya, iktidarın adayı Porfirio Lobo karşısında
devlet
başkanlığı seçimlerini kazandı.
30 Kasım: İsrail'de, Amir Peretz karşısında yenilgiye
uğrayan İşçi
Partisi'nin tarihi ismi Şimon Peres, partiden ayrılarak
Ariel Şaron'un
kuracağı yeni partiye geçeceğini açıkladı. Likud'un Şaron
ile
yollarını ayırmasından sonra, parlamento 21 Kasım'da, Mart
2006'da
erken genel seçimlerin yapılabilmesi için kendini feshetti.
-ARALIK-
2 Aralık: ABD, 1976'da idam cezasının yeniden yürürlüğe
konmasının
ardından, 2 kişinin katili Keneth Boyd isimli mahkumun
idamıyla 1000.
idam cezası infaz edildi. 13 Aralık'ta California Valisi
Arlond
Schwarzenegger'in affetmediği ''Tookie' lakaplı, şiddete
karşı çıkan
ancak 4 kişinin katili olarak hüküm giyen Stanley Williams
idam
edildi.
4 Aralık: Venezuela'da genel seçimlerde muhalefetin boykotu
sebebiyle Devlet Başkanı Hugo Chavez'in yandaşları mecliste
tüm
sandalyeleri alarak zafer kazandı.
5/9 Aralık: Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı'nın (CIA)
radikal
dinci zanlıların taşınması için Avrupa havaalanlarının
kullandığı
yönünde polemik sürerken, ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza
Rice,
Avrupa ülkelerini kapsayan geziye çıktı. Avrupa'da gizli
cezaevleriyle
ilgili soruları yanıtsız bırakan Rice, CIA uçakları
konusunda Avrupalı
ortaklarını rahatlatmaya çalıştı.
6 Aralık: ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, Avrupa turu
sırasında, ülkesinin Romanya'da askeri tesis kurması
konusunda Bükreş
ile ''tarihi anlaşmaya'' imza attı.
8 Aralık: Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi tarafından
savaş
suçlusu olarak aranan Hırvat General Ante Gotovina,
İspanya'da
tutuklandı, ardından Lahey'deki mahkemeye gönderildi.
Gotovina, 12
Aralık'taki ilk duruşmasında suçsuz olduğunu söyledi.
11 Aralık: Londra yakınlarındaki bir akaryakıt deposunda
kazayla
meydana gelen üç ayrı patlama, biri ağır 43 kişinin
yaralanmasına ve
tüm gökyüzünün siyah dumanla kaplanmasına neden oldu.
11 Aralık: Şili'de devlet başkanlığı seçimlerinin ilk
turunda
Sosyalist Michelle Bachelet, oyların yüzde 45.76'sını aldı.
İktidarda
bulunan merkez soldaki Demokratik Uzlaşma koalisyonu, genel
seçimler
sonucunda, 1990'da demokrasinin dönüşünden sonra ilk kez
senato ve
mecliste çoğunluğu aldı.
12 Aralık: Suriye karşıtı Hıristiyan gazeteci ve
milletvekili
Cebran Tueyni, Beyrut'un banliyösünde düzenlenen bombalı
saldırıda
öldü. Eski Başbakan Refik Hariri'nin öldürülmesinden bu yana
düzenlenen 13. suikastın ardından tüm gözler, Suriye karşıtı
kişiler
ile Hıristiyan bölgelerine çevrildi.
13 Aralık: Irak'ta hastalar, askerler ve mahkumlar,
parlamento
seçimleri için önceden oy vermeye başladı.
13 Aralık: Dünya Ticaret Örgütü'nün Hong Kong'da başlayan ve
6 gün
süren toplantısına binlerce kişinin katılımıyla yapılan
gösteriler
damgasını vurdu.
14 Aralık: İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Yahudi
soykırımının, ''İsrail'i İslam dünyasının merkezinde
yaratmak için
Avrupa tarafından üretilen bir efsane'' olduğunu iddia etti.
15 Aralık: Irak'ta halk, yeni anayasanın kabulünden sonra
düzenlenen ilk parlamento seçimlerinde oy kullanmak üzere
sandık
başına gitti.
18 Aralık: Haftalık Amerikan dergisi Time, şarkıcı Bono ile
Bill
ve Melinda Gates çiftini, dünya adaleti için faaliyetleri
dolayısıyla
2005 yılının kişileri seçti.
19 Aralık: Afganistan parlamentosu 30 yıldan fazla aradan
sonra
ilk kez toplandı.
19 Aralık: Latin Amerika ülkelerindeki solcu lider
rüzgarına,
Bolivya'da 18 Aralık'ta yapılan devlet başkanlığı seçimini
kazanan ABD
karşıtı sol görüşlü Evo Morales de katıldı.
2005'TE YİTİRİLENLER
Hüzünleri ve mutlulukları kadar, ölen ünlülerle de
hatırlanacak bir yıl olan 2005'te, politika ve sanat
dünyasından çok sayıda ünlü, ardında derin izler bırakarak
hayata veda etti. 2005 yılında yitirilen bazı ünlüler
şunlar:
-OCAK-
10 Ocak: Lüksemburg Grand Düşesi Josephine-Charlotte,
akciğer
kanserinden 77 yaşında öldü.
14 Ocak: Venezuelalı ressam ve plastik sanatçısı Jesus
Raphael
Soto, 81 yaşında hayatını kaybetti.
15 Ocak: İspanyol soprano Victoria de Los Angeles, 81
yaşında
yaşama veda etti.
17 Ocak: Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi'nin eski
genel
sekreterlerinden Zhao Ziyang, 85 yaşında öldü. 1989
yılındaki
Tiananmen olayları sırasında askeri müdahaleye karşı çıktığı
için
görevden alınan, ''reformcu'' olarak bilinen Zhao, 1989
yılından
itibaren ev hapsinde tutuluyordu.
25 Ocak: Guine-Bissau'nun ''bağımsızlık simgesi'' Benjamin
Pinto
Bull, 89 yaşında yaşamını yitirdi.
-ŞUBAT-
3 Şubat: Gürcistan Başbakanı Zurab Jvania, 41 yaşında öldü.
5 Şubat: Togo Devlet Başkanı Gnassingbe Eyadema, 69 yaşında
haşatını kaybetti.
8 Şubat: Amerikalı siyahi caz müzisyeni Jimmy Smith, 79
yaşında
öldü.
10 Şubat: Pulitzer ödüllü Amerikalı oyun yazarı Arthur
Miller, 89
yaşında öldü. Amerikan tiyatrosunun en önemli yazarlarından
Arthur
Miller'in, Amerikalı aktris Marilyn Monroe ile 1959'da
yaptığı evlilik
büyük yankı uyandırmıştı. Çift, 5 yıl sonra boşanmıştı.
14 Şubat: Lübnan'ın eski Başbakanı Refik Hariri, Beyrut'ta
düzenlenen saldırıda, 60 yaşında hayatını kaybetti.
17 Şubat: İtalyan orkestra şefi Marcello Viotti, Almanya'nın
Münih
kentinde tedavi gördüğü hastanede beyin kanaması sonucu 50
yaşında
öldü.
20 Şubat: ''Las Vegas'ta Korku ve Nefret'' adlı kitabın
yazarı ve
gazeteci Hunter S. Thompson, 67 yaşında öldü.
21 Şubat: Castro karşıtı Kübalı yazar Guillermo Cabrera
Infante,
75 yaşında hayata veda etti.
25 Şubat: Uluslararası Af Örgütü'nün kurucusu Peter
Benenson, 83
yaşında öldü.
28 Şubat: Çağdaş İtalyan şiirinin önemli isimlerinden
senatör
Mario Luzi, Floransa'daki evinde hayata gözlerini yumdu.
-MART-
6 Mart: Güneşin ve yıldızların nasıl enerji ürettiğini
hesaplayarak, 1967 yılında Nobel Ödülü alan fizikçi Hans
Bethe, 98
yaşında yaşama veda etti.
8 Mart: Ayrılıkçı Çeçenlerin lideri Aslan Maşadov öldü.
26 Mart: Eski İngiliz başbakanlarından ve İşçi Partisi
liderlerinden James Callaghan, 92 yaşında hayatını kaybetti.
31 Mart: ABD'de ailesinin verdiği mücadeleye rağmen beslenme
borusu mahkeme kararıyla çekilen 41 yaşındaki Floridalı
Terri Schiavo
yaşamını yitirdi.
-NİSAN-
2 Nisan: Roma Katolik Kilisesi'nin ruhani lideri Papa İkinci
Jean
Paul, 84 yaşında öldü.
5 Nisan: Modern toplumda bireyin yaşadığı çatışmaları ironik
bir
üslupla ele alan, Nobel ödüllü ünlü Amerikalı yazar Saul
Bellow, 89
yaşında yaşama veda etti.
6 Nisan: Monaco Prensi Rainier, 81 yaşında öldü. Rainier,
uzun
süredir hastanede bulunuyordu.
9 Nisan: Kadına karşı şiddet ve pornografi konusundaki
araştırmalarıyla tanınan feminist yazar Andrea Dworkin, 58
yaşında
öldü.
24 Nisan: İsrail'in eski cumhurbaşkanı Ezer Weizman, 81
yaşında
hayata veda etti.
26 Nisan: Beyazperdeye uyarlanan ''Karamozov Kardeşler''deki
rolüyle tanınan, Avusturyalı oyuncu Maria Schell, 79 yaşında
yaşamını
yitirdi.
-MAYIS-
2 Mayıs: Çevreci örgüt Greenpeace'in kurucularından ve
örgütün ilk
başkanlık görevini üstlenen Kanadalı Bob Hunter, 63 yaşında
hayata
veda etti.
15 Mayıs: Sinema dünyasına ''kostüm-drama'' türünün en
başarılı
örneklerini kazandıran Merchant-Ivory ortaklığının yapımcısı
ve
yönetmeni İsmail Merchant, 68 yaşında yaşama veda etti.
-HAZİRAN-
2 Haziran: Gazeteci, düşünür ve Suriye karşıtı Samir Kassir,
Beyrut'ta uğradığı bombalı saldırı sonucu hayatını kaybetti.
6 Haziran: 1967 yapımı ''The Graduate'' filmindeki baştan
çıkarıcı
Mrs. Robinson rolüyle tanınan aktris Anne Bancroft, 73
yaşında öldü.
6 Haziran: Alman çellist Siegfried Palm, 78 yaşında hayata
veda
etti.
13 Haziran: Çocukların dünyasına yönelik eserleriyle tanınan
Portekizli şair Eugenio de Andrade, 82 yaşında öldü.
20 Haziran: ''Kudüs Ey Kudüs'' ve ''Paris Yanıyor mu?'' gibi
kitapların yazarı ünlü Amerikalı romancı Larry Collins, 75
yaşında
yaşamını yitirdi.
-TEMMUZ-
5 Temmuz: ''Batı Yakası Hikayesi'', ''Sabrina'' gibi
unutulmaz
filmlerin senaristi, Oscarlı Amerikalı Ernest Lehman, 89
yaşında
hayata veda etti.
19 Temmuz: Vietnam Savaşı'nda 1965-1968 yılları arasında
Amerikan
askerlerinin komutanlığını yapan General William
Westmoreland, 91
yaşında öldü.
20 Temmuz: İspanyolların dünyaca ünlü flamenko şarkıcısı
Antonio
Nunez Montoya, 74 yaşında yaşamını yitirdi.
30 Temmuz: Sudan Devlet Başkanı Birinci Yardımcısı John
Garang,
helikopter kazasında 60 yaşında hayatını kaybetti.
31 Temmuz: Eski Avrupa Merkez Bankası Başkanı Wim
Duisenberg, 70
yaşında öldü.
-AĞUSTOS-
1 Ağustos: Suudi Arabistan Kralı Fahd, tedavi gördüğü
hastanede 84
yaşında yaşama veda etti.
6 Ağustos: İskoçya'nın kuzeyindeki bir dağda yürürken düşen
eski
İngiltere Dışişleri Bakanı Robin Cook, 59 yaşında öldü.
6 Ağustos: Küba müziğini dünyaya sevdiren Buena Vista Social
Club
grubunun usta vokalisti İbrahim Ferrer, 78 yaşında hayatını
kaybetti.
10 Ağustos: Dallas dizisindeki ailenin annesi ''Bayan
Ellie''
rolüyle ünlenen Amerikalı aktris Barbara Bel Geddes, 82
yaşında
akciğer kanserinden öldü.
12 Ağustos: Kolombo'da uğradığı silahlı saldırı sonucu ağır
yaralanan Sri Lanka Dışişleri Bakanı Lakshman Kadirgamar, 73
yaşında
hayatını kaybetti.
21 Ağustos: Elektronik müzikte çığır açan ve ''synthesizer''
adlı
elektronik çalgıların öncüsü Amerikalı Robert A. Moog, 71
yaşında
öldü.
31 Ağustos: Nükleer silahlara karşı yürüttüğü kampanyayla
1995'te
Nobel barış ödülüne layık görülen fizikçi Joseph Rotblat, 96
yaşında
yaşamını yitirdi.
-EYLÜL-
3 Eylül: ABD Federal Yüksek Mahkeme Başkanı William
Rehnquist, 80
yaşında öldü.
14 Eylül: ''Batı Yakasının Hikayesi'', ''Neşeli Günler''
gibi,
beyaz perdenin klasikleşmiş müzikallerinin Oscar ödüllü
yönetmeni
Robert Wise, 91 yaşında hayatını kaybetti.
20 Eylül: Nazi savaş suçlularının yargılanmasını sağlayan
''Nazi
avcısı'' Simon Wiesenthal, 96 yaşında öldü.
-EKİM-
10 Ekim: Uganda'nın, İngiltere'den bağımsızlığını elde
etmesine
önderlik eden ve bağımsızlık sonrası ilk Devlet Başkanı olan
Milton
Obote, 80 yaşında, sürgünde yaşamını yitirdi.
24 Ekim: Zenci insan hakları savunucusu Rosa Parks, 92
yaşında
öldü.
-KASIM-
3 Kasım: Almanya'nın önde gelen yayınevlerinden Burda'nın
kurucusu
Aenne Burda, Offenburg kentinde 96 yaşında hayatını
kaybetti.
5 Kasım: Beyazperdeye de aktarılan ''Fransız Teğmenin
Kadını''
adlı romanıyla ünlenen John Fowles, 79 yaşında öldü.
28 Kasım: İngiliz rock müzik topluluğu ''The Shadows''un
kurucularından ve grubun ilk bateristi Tony Meehan, 62
yaşında yaşama
veda etti.
-ARALIK-
10 Aralık: Amerikalı komedyen Richard Pryor, geçirdiği kalp
krizi
sonucu 65 yaşında öldü.
12 Aralık: Suriye karşıtı Lübnanlı gazeteci ve milletvekili
Cibran
Tüeyni, Beyrut'ta uğradığı bombalı saldırıda hayatını
kaybetti.
14 Aralık: ''Trevanian'' takma adlı Amerikalı romancı Rodney
Whitaker, kronik akciğer hastalığı nedeniyle 74 yaşında
öldü.
2005, DOĞANIN VE İNSANIN YARATTIĞI FELAKETLERİN YILI OLDU
Dünya 2005 yılında deprem, kasırga ve kuş gribi gibi
felaketler yanında, Irak savaşı, terörist saldırılar,
kimyasal zehirlenmeler ve açlık gibi insan eseri felaketlere
de tanık oldu.
2004 yılının sonunda, 26 Aralık'ta Güney Asya'da meydana
gelen
depremin yarattığı korkunç yıkımla başlayan 2005'te, tamamen
insanların neden olduğu ''felaketler'', doğanın gazabı
olanlarla adeta
yarıştı.
İklim bilimciler, ABD'nin New Orleans kentini neredeyse yok
eden
Katrina kasırgası ve başka onlarca tayfun, fırtına ve selin
meydana
geldiği 2005'in, küresel ısınmanın etkisiyle, ''en
fırtınalı, en sıcak
ve en yağışlı yıl'' rekorlarını kırmak için çaba harcadığı
yorumunu
yapıyor.
Yıl sona yaklaşmışken, 8 Ekim'de Pakistan'da meydana gelen
deprem, yaklaşık 87 bin kişinin ölümüne, milyonlarcasının
ağır kış
koşullarında evsiz kalmasına neden oldu.
Dünya bu yıl, ölümcül bir hastalığın dünya genelinde
insanlar
arasında yayılması riskiyle de karşı karşıya kaldı. Uzun
zamandır
Asya'da mücadele edilen kuş gribi, Türkiye ve Avrupa'ya
sıçrayarak,
korku filmini andıran karantina uygulamalarına ve onbinlerce
kanatlı
hayvanın itlafına neden oldu.
Çin'in kuzeydoğusundaki Jilin eyaletinde, bir petro-kimya
fabrikasında meydana gelen patlamanın ülkenin en büyük
nehrini
kirletmesi yüzünden, 3 milyon insan susuzluk tehlikesiyle
karşı
karşıya kaldı.
-BU FELAKETLER İNSAN ESERİ-
2005 yılının insan eseri felaketlerinin başında, her gün
onlarca
kişinin ölümüne neden olan Irak işgali sayılıyor.
Devrik lider Saddam Hüseyin, geçmişte ''insanlığa karşı
işlediği
suçlar'' nedeniyle yargılanırken, ABD ordusu savaşın bininci
gününde,
ölen Amerikalı asker sayısının 2 bine ulaştığını açıkladı.
ABD Başkanı George Bush, Irak'ın ''demokrasiye kavuşması
için''
yapılan savaşta, Mart 2003'den bu yana, yaklaşık 30 bin
Iraklı sivilin
hayatını kaybettiğini söyledi.
İngiltere'nin başkentinde 7 Temmuz'da düzenlenen ve 52
kişinin
ölmesine neden olan saldırılar, 11 Eylül 2001'de ABD'yi
vuran terörü,
2005 yılında Avrupa'ya taşıdı.
Terör saldırıları, Yeni Delhi, Endonezya'nın Bali Adası ve
Ürdün'de de can aldı. Lübnan'da eski Başbakan Refik
Hariri'nin
öldürülmesinin ardından, Suriye karşıtı Lübnanlı gazeteci ve
milletvekili Cibran Tüeyni'nin de suikasta kurban gitmesi,
bölgede
tansiyonu yükseltti.
İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmesi, bu yıla damgasını
vuran
gelişmelerden biri olurken, Filistin ile İsrail arasındaki
çatışmalar
sona ermedi.
BM'nin, yıl sonunda açıkladığı bir raporda, Filistin
topraklarında yoksulluğun gittikçe arttığı, Gazze
Şeridi'ndeki
Filistinlilerin üçte ikisinin yoksulluk sınırının altında
yaşadığı
belirtildi.
Afrika kıtasının kaderi, 2005 yılında da değişmedi. Açlık,
çatışmalar ve AIDS ile mücadele eden Afrika'da, verem
hastalığının da
1990'dan bu yana dört kat artış gösterdiği açıklandı.
Sahara altı Afrika'da yaklaşık 43 milyon kişinin açlıkla
karşı
karşıya olduğu, bu sayının yaklaşık 10 yıl öncesinin iki
katı olduğu
bildirildi.
Dünya Gıda Programı'nın Başkanı James Morris, dünyada 300
milyon
çocuğun açlık çekmekte olduğunu, çocukların 90 milyon ila
100
milyonunun Afrika, 80 milyonunun Hindistan, 40 milyonunun da
Çin'de
bulunduğu açıkladı.
Dünya genelinde, kadınlara yönelik ayrımcılık ve şiddet de
sürüyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün bu yıl yaptığı araştırma,
dünya
genelinde her 6 kadından birinin aile içi şiddete maruz
kaldığını
ortaya koydu.
2005 yılında meydana gelen doğal ve insan eseri felaketler,
''barış, sağlık ve mutluluk'' dileklerinin bu yılbaşında da,
bir kez
daha, umutla dile getirileceğini gösteriyor.
|
